Η ΓΣΕΕ απέστειλε επιστολή προς την Υπουργό Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας κυρία Φάνη Πάλη Πετραλιά σχετικά με την ειδική άδεια προστασία μητρότητας έξι (6) μηνών και τα προβλήματα που δημιουργούνται στις εργαζόμενες μητέρες.

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Προς

κα Φ. Πάλλη Πετραλιά
 

Κοινοποίηση:

 Γενική Γραμματέα Ισότητας

κα Ευγ. Τσουμάνη

 Βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για θέματα Ισότητας

κα Στ. Γιαννακούρου

 Διοικητή ΟΑΕΔ

κ. Γ. Βερναδάκη

Θέμα: Αδικες εξαιρέσεις μητέρων από την 6μηνη άδεια του άρθρου 142 Ν. 3655/2008

Κυρία Υπουργέ,

Βασικό διεκδικητικό αίτημα της Γ.Σ.Ε.Ε. προς τους εργοδότες και το Κράτος είναι η διεύρυνση των αδειών διευκόλυνσης των εργαζομένων για τη φροντίδα της οικογένειας, κατά τρόπο που να μην έχουν αρνητικές συνέπειες στο εισόδημά τους και στην επαγγελματική τους ανέλιξη.

Η ειδική άδεια προστασία μητρότητας έξι (6) μηνών, όταν εξαγγέλθηκε, κρίθηκε θετικά από τους εργαζόμενους, που θεώρησαν ότι αφορά τις μητέρες στο σύνολό τους ως μία επιπλέον άδεια φροντίδας του παιδιού τους, πέραν των όσων ήδη ισχύουν με νόμους ή συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Εντούτοις κατά την εφαρμογή του μέτρου και την υποβολή αιτήσεων προς τον ΟΑΕΔ για την καταβολή της προβλεπόμενης χρηματικής παροχής απορρίπτονται ευρύτατες κατηγορίες εργαζομένων μητέρων με εγκυκλίους και γνωματεύσεις, που ερμηνεύουν συσταλτικά το νόμο και έχουν προκαλέσει ομαδικές αντιδράσεις, μετατρέποντας το αρχικό θετικό κλίμα σε αίσθημα αδικίας, διάψευσης των προσδοκιών και αγανάκτησης.

Ενδεικτικά και ομαδοποιημένα, παραθέτουμε τις ακόλουθες περιπτώσεις:

1. Απόρριψη αιτημάτων εργαζομένων μητέρων σε Τράπεζες, Ασφαλιστικές Εταιρίες, Ναυτιλιακά Γραφεία και Πρακτορεία.

Ως λόγος απόρριψης προβάλλεται ότι υπάγονται σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας, οι οποίες έχουν τροποποιήσει επί το ευνοϊκότερο τη διάταξη του άρθρου 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. του 1993, όπως έχει (με νεότερες Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.), τροποποιηθεί και ισχύει. Πρόκειται για το δικαίωμα μειωμένου ωραρίου της μητέρας για ένα χρονικό διάστημα μετά την λήξη της άδειας λοχείας, καθώς και τη δυνατότητα λήψης άδειας ισόχρονης με το συνολικό αριθμό ωρών του μειωμένου ωραρίου (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2004-05), η οποία όμως προϋποθέτει έγκριση του εργοδότη και συνήθως δεν δίνεται στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των Τραπεζών, γεγονός που οι ερμηνευτές του νόμου φαίνεται να αγνοούν.

Κάθε εργαζόμενη μητέρα αναρωτάται, πώς στην 369/7-7-08 γνωμοδότηση του Γραφείου Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου τίθεται ως βασική προϋπόθεση «η υπαγωγή της ασφαλισμένης στην Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2004-2005», δεδομένου ότι στο νόμο δεν προβλέπεται τέτοια προϋπόθεση.

Είναι γεγονός ότι το άρθρο 142 του Ν.3655/2008 στην πρώτη του παράγραφο παραπέμπει στο άρθρο 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2004-2005 (σωρευτική χρήση) και στην παρ.2 παραπέμπει στο άρθρο 9 της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. του 1993 (μειωμένο ωράριο).

Οποιοσδήποτε καλόπιστος που γνωρίζει το θέμα αντιλαμβάνεται ότι η αναφορά αυτή γίνεται μόνο και μόνο για το ΠΟΤΕ η μητέρα δικαιούται να πάρει την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας των έξι (6) μηνών, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των αδειών μητρότητας που έχουν θεσπισθεί μέσω των Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., τις οποίες ο νομοθέτης αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι δεν θα θιγούν με τη νομοθετική ρύθμιση του άρθρου 142. Στην παρ.1 η ειδική άδεια έπεται των ομοειδών αδειών της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. και στην παρ.2 χρονικά προηγείται του μειωμένου ωραρίου της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..

Εάν ο νομοθέτης ήθελε να θέσει ως προϋπόθεση για το δικαίωμα της ειδικής άδειας του άρθρου 142 την υπαγωγή της εργαζόμενης μητέρας στην Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. και να το περιορίσει μόνο σ’αυτή την κατηγορία, αποκλείοντας όσες υπάγονται σε ειδικότερες ΣΣΕ, που έχουν βελτιώσει τις άδειες φροντίδας του παιδιού πέραν των ελάχιστων όρων που καθορίζουν οι Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., θα το ανέφερε ρητά, οριοθετώντας ευθέως το πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης και αιτιολογώντας το αναλόγως με την επίκληση του κόστους ή (και) την ανάγκη αρωγής μόνο σε όσες μητέρες έχουν αδυναμία να διεκδικήσουν με ειδικότερες ΣΣΕ βελτιωμένους όρους για τη φροντίδα τους παιδιού.

Η εκ των υστέρων επίκληση τέτοιων ζητημάτων με εξεζητημένες ερμηνείες, είναι προσχηματική, εκ του πονηρού και δεν ερείδονται στον αρχικό σκοπό του νομοθέτη. Στην περίπτωση που πιθανόν επικράτησαν δεύτερες σκέψεις υπό την πίεση του κόστους της ρύθμισης, πρέπει με θάρρος και ειλικρίνεια να ειπωθεί προς τις εργαζόμενες μητέρες «mea culpa», αδυνατούμε ν’ ανταποκριθούμε στις εκ του άρθρου 142, υποχρεώσεις που αναλάβαμε και προβαίνουμε στις νόμιμες ενέργειες, ώστε η ειδική εξάμηνη άδεια του άρθρου 142 να αφορά μόνο όσες μητέρες εργαζόμενες διέπονται από τις Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., όσον αφορά στις άδειες φροντίδας του παιδιού, αποκλειομένων όσων υπάγονται σε βελτιωτικές της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Η Γ.Σ.Ε.Ε. απεύχεται αυτή την εξέλιξη και ζητεί την παρέμβαση της κας Υπουργού, για να σταματήσουν οι περιοριστικές ερμηνείες και ν’αρθούν τα εμπόδια, που συνηθέστατα εγείρουν οι επί παντός επιστητού ειδικοί. ¶λλωστε κανείς από τους ειδικούς είναι επιτρεπτό να κρίνει κατά πόσο το επίπεδο προστασίας των μητέρων, που υπάγονται πχ στην κλαδική ΣΣΕ των Τραπεζών, είναι επαρκές για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος κοινωνικής προστασίας, ώστε να τις αποκλείσει από το δικαίωμα της πρόσθετης εξάμηνης άδειας, που θεσμοθέτησε το άρθρο 142 του Ν.3655/2008 σε εναρμόνιση με τα ισχύοντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέτρα συμφιλίωσης της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή.

2. Απόρριψη αιτημάτων εργαζομένων μητέρων για τον λόγο ότι, αν και ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ οι παροχές μητρότητας βάρυναν άλλους φορείς πχ τέως ΤΑΞΥ.

Παρά τη ρητή και κατηγορηματική προϋπόθεση του άρθρου 142 του Ν.3655/2008, που προσδιορίζει το πεδίο εφαρμογής της «στη μητέρα που είναι ασφαλισμένη του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ» εν τούτοις στην κατ’ εξουσιοδότηση ΥΑ 33891/606/7-5-2008 και ειδικότερα στην παρ.1 του κεφ.β΄ ορίζεται ότι ο ΟΑΕΔ καταβάλλει ειδική παροχή στην εργαζόμενη μητέρα, εφόσον α) … και β) έχει λάβει επίδομα μητρότητας από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Με την υπουργική απόφαση εισάγονται νέες προϋποθέσεις, χωρίς να παρέχεται τέτοια δυνατότητα από τον εξουσιοδοτικό νόμο.

Με βάση αυτή την προϋπόθεση απορρίφθηκαν οι αιτήσεις πχ ξενοδοχοϋπαλλήλων που ασφαλίζονται στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ αλλά είχαν λάβει επίδομα μητρότητας από το τ.ΤΑΞΥ.

Πρόκειται σαφώς για δυσμενή διάκριση σε βάρος των γυναικών ξενοδοχοϋπαλλήλων, οι οποίες τελούν υπό ουσιωδώς όμοια κατάσταση όσον αφορά στις παροχές μητρότητας με τις γυναίκες εργαζόμενες, που λαμβάνουν την ειδική παροχή λόγω του ότι το επίδομα μητρότητας το καταβάλλει το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Η εν λόγω διάκριση είναι ανεπίτρεπτη κατά το άρθρο 4 του Συντάγματος, πέραν του ότι η Υ.Α. ευρίσκεται εκτός των ορίων εξουσιοδότησης του νόμου.

Εξάλλου η προϋπόθεση που θέτει η ΥΑ, δεν μπορεί πλέον ν’ αποτελεί εμπόδιο για τις ξενοδοχοϋπαλλήλους και άλλες όμοιες κατηγορίες εργαζομένων για τη λήψη του επιδόματος της ειδικής 6μηνης άδειας του άρθρου 142 του Ν.655/2008, μετά την υποχρεωτική ένταξη των οικείων κλάδων ασθένειας στον κλάδο ασθένειας του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (π.χ. τ.ΤΑΞΥ). Μετά την ένταξη οι ασφαλισμένοι του κλάδου που εντάσσεται καθώς και τα μέλη της οικογένειάς τους καθίστανται ασφαλισμένοι του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και διέπονται από τη νομοθεσία του κλάδου ασθενείας αυτού ως προς τις παροχές σε είδος (πχ. άρθρο 4 παρ. 1, 2, 4, 6 και άρθρο 5 παρ.2 του Ν.3566/2008).

Περαιτέρω, αυτή η προϋπόθεση, η οποία τίθεται με την ΥΑ έχει οδηγήσει στην εξαίρεση εργαζόμενων μητέρων, που είχαν μεν εργασιακή σχέση με το συγκεκριμένο εργοδότη πριν την άδεια κύησης, αλλά δεν έχουν κατά το χρόνο λήψης της άδειας μητρότητας τα απαιτούμενα 200 ένσημα (π.χ. οι νεοπροσλαμβανόμενες γυναίκες ή οι εργαζόμενες σε εποχικά επαγγέλματα) για να τύχουν τις παροχές μητρότητας του ΙΚΑ.

3. Απόρριψη αιτήσεων εργαζομένων μητέρων στο Δημόσιο Τομέα με σύμβαση(-εις) εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου.

Όπως και στην προηγούμενη κατηγορία εργαζόμενων γυναικών, ουσιωδώς όμοιες σχέσεις ρυθμίζονται κατά τρόπο ανόμοιο. Εντελώς αναιτιολόγητα εξαιρούνται οι μητέρες που εργάζονται στο Δημόσιο Τομέα κλπ με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου, οι οποίες διέπονται από τους όρους των Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. ως προς τις άδειες μητρότητας και ανατροφής τέκνου και ασφαλίζονται στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Κακώς εξαιρούνται επίσης οι εργαζόμενες στο Δημόσιο κλπ με συμβάσεις έργου που υποκρύπτουν σχέση εξαρτημένης εργασίας. Οι εξαιρέσεις αυτές είναι αντίθετες με τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας και με το κοινοτικό δίκαιο (ΔΣΕ 183/2000, ΔΣΕ 103/1952, Οδ. 2002/73/ΕΚ, Οδ. 1999/70/ΕΚ).

Το ίδιο ισχύει και για τις ειδικευόμενες γιατρούς, που εξαιρέθηκαν από την 6μηνη άδεια του άρθρου 142, μετά από διευκρινιστικό έγγραφο του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (αρ. πρωτ. Υ10δ/71679/13-6-2008), παρά το ότι απασχολούνται με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου και ασφαλίζονται στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.

4. Μας καταγγέλλεται επίσης ότι η διάταξη του άρθρου 142 ερμηνεύεται κατά τρόπο περιοριστικό, ώστε στις περιπτώσεις στις οποίες οι μητέρες δεν κάνουν σωρευτική χρήση του μειωμένου ωραρίου, η εξάμηνη άδεια του άρθρου 142 συμψηφίζεται και αφαιρείται από το συνολικό χρόνο του δικαιώματος μειωμένου ωραρίου.

Με την ερμηνεία αυτή παραγνωρίζεται η πρόβλεψη για απαραίτητη συναίνεση του εργοδότη, προκειμένου για σωρευτική χρήση του μειωμένου ωραρίου και κατά κάποιο τρόπο επιβάλλεται αδίκως στην εργαζόμενη ποινή, για το λόγο ότι ο εργοδότης δεν συναίνεσε.

Με την ερμηνεία αυτή εισάγεται μία εντελώς άδικη δυσμενής διάκριση σε βάρος των γυναικών, που ο εργοδότης τους δεν συναίνεσε και από το συνολικό χρόνο διάρκειας του δικαιώματός τους για μειωμένο ωράριο αφαιρούνται έξ (6) μήνες, ενώ σε όσες ο εργοδότης συναίνεσε διατηρούν ακέραιο τον χρόνο διάρκειας του δικαιώματός τους.

Η Γ.Σ.Ε.Ε. θεωρεί ότι σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να θίγεται ο χρόνος διάρκειας του μειωμένου ωραρίου, όπως έχει καθιερωθεί με τις σχετικές Εθνικές Γενικές και τις λοιπές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.

Κυρία Υπουργέ,

Ενδεικτικά αναφερθήκαμε σε ορισμένες κατηγορίες παραπόνων, που δεχόμαστε καθημερινά, τα οποία θεωρούμε πλήρως δικαιολογημένα.

Επισημαίνουμε περαιτέρω ότι υπάρχουν και άλλα ουσιώδη ζητήματα, όπως η έλλειψη δυνατότητας εναλλακτικής χρήσης της άδειας αυτής από τον πατέρα (κατ’αναλογία της εναλλακτικής χρήσης του μειωμένου ωραρίου), με σκοπό την ισότιμη συμμετοχή των συζύγων στις οικογενειακές και επαγγελματικές υποχρεώσεις, η ανάγκη παράτασης κατά ένα 6μηνο του χρόνου προστασίας από την απόλυση, που δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί, η δυνατότητα χρήσης της 6μηνης άδειας αυτής από τους θετούς και τους ανάδοχους γονείς (στους οποίους έχουν επεκταθεί όλα τα σχετικά δικαιώματα της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. ) κ.ά.

Για όλα τα ζητήματα αυτά επιφυλασσόμαστε να επανέλθουμε.

Σας ζητούμε να προβείτε σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου να αρθούν οι εξαιρέσεις, οι συσταλτικές ερμηνείες, που περιορίζουν το πεδίο εφαρμογής μιας κατ’αρχήν θετικής νομοθετικής πρωτοβουλίας, η οποία όμως κατά την εφαρμογή της έχει λάβει αρνητικά χαρακτηριστικά, προκαλώντας απογοήτευση, αίσθημα αδικίας και αντιδράσεις μεγάλου αριθμού εργαζόμενων μητέρων.